Hằng năm, Ngày Thế giới Phòng, chống bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) được tổ chức vào thứ Tư tuần thứ ba của tháng 11, do Sáng kiến Toàn cầu về Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (GOLD) khởi xướng, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng và kêu gọi mọi người chung tay bảo vệ sức khỏe hô hấp.
Năm nay, chủ đề “Khó thở hãy nghĩ đến COPD” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm để điều trị kịp thời, giảm thiểu hậu quả nghiêm trọng của bệnh.
Dấu hiệu, nguyên nhân của bệnh
COPD đang trở thành gánh nặng y tế trên toàn cầu, với tỉ lệ mắc và tử vong ngày càng tăng, chi phí điều trị cao và hậu quả tàn phế nặng nề.
Ông N.V.H. (68 tuổi, xã Long Thành) là một trong những bệnh nhân đang điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Phổi Đồng Nai. Với tiền sử hút thuốc lá hơn 40 năm, ông thường xuyên ho và khạc đờm, nhưng chỉ đi khám khi xuất hiện khó thở khi gắng sức. Kết quả khám cho thấy ông mắc COPD giai đoạn nặng. Trong quá trình điều trị, ông được tư vấn cai thuốc lá, tập phục hồi chức năng hô hấp.
Ngoài ông H., hiện có khoảng 30 bệnh nhân COPD điều trị nội trú và khoảng 300 bệnh nhân điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Phổi Đồng Nai.
BS.CKI Hoàng Thi Thơ - Phó giám đốc Bệnh viện Phổi Đồng Nai cho biết, COPD là tình trạng tắc nghẽn luồng khí thở ra không có khả năng hồi phục, hoặc chỉ hồi phục một phần, sự cản trở thông khí này thường tiến triển từ từ và kèm đáp ứng viêm bất thường của phổi do khí độc hoặc các chất độc hại.
Một bệnh nhân điều trị COPD ngoại trú tái khám tại Bệnh viện Phổi Đồng Nai.
COPD có đặc điểm tiến triển từ từ và liên quan đến tình trạng viêm mạn tính ở phế quản và phổi. Quá trình viêm này được bắt đầu ngay khi tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ gây bệnh, tiến triển kéo dài trong nhiều năm cho đến khi xuất hiện tắc nghẽn đường thở và rối loạn. Quá trình này vẫn còn tiếp tục sau khi bệnh nhân không còn tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ, tuổi càng cao thì nguy cơ mắc COPD càng tăng. COPD chủ yếu gặp ở người trên 40 tuổi, đặc biệt là những người có tiền sử hút thuốc lâu năm. Bệnh hiếm gặp ở người trẻ, trừ một số trường hợp do di truyền.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh COPD chủ yếu là do người bệnh có tiền sử dụng thuốc lá, thuốc lào, đây là nguyên nhân chiếm 90% bệnh nhân mắc COPD, bên cạnh đó còn có nguyên nhân như tiếp xúc khói bụi nghề nghiệp, nhiễm khuẩn hô hấp; do các yếu tố di truyền (thiếu hụt men α1-antitrypsin), tăng đáp ứng đường thở (Hen phế quản)…
Một trong những lí do bệnh nhân mắc COPD bị bỏ sót hoặc chẩn đoán muộn là do triệu chứng ban đầu không đặc hiệu, thường nhầm với các bệnh hô hấp khác. Chỉ đến khi có những dấu hiệu như ho, khạc đờm mạn tính và khó thở, bệnh thường đã tiến triển nặng.
Các biện pháp phòng ngừa COPD
COPD rất nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa được. Đó là bỏ thuốc lá, tránh khói thuốc thụ động và các chất kích thích. Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm như bụi bẩn, phấn hoa, lông thú, khói nhiên liệu…, đây là những tác nhân khiến các triệu chứng COPD dễ tái phát.
Tránh tình trạng nhiễm trùng hô hấp: Nhiễm trùng đường hô hấp rất nguy hiểm đối với những người bị COPD vì nó ảnh hưởng đến phổi và đường hô hấp.
Người bệnh COPD nên duy trì luyện tập các bộ môn thể thao như đạp xe, đi bộ, tập thở bằng cách hít sâu và thở mạnh ra hết sức...Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng cũng cần lành mạnh, bổ sung thêm nước hoa quả, trái cây, rau xanh.
“Phát hiện sớm, điều trị sớm và điều trị đúng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân COPD. Việc điều trị kịp thời giúp giảm các triệu chứng, làm chậm tiến triển của bệnh, cải thiện khả năng gắng sức và chất lượng cuộc sống, ngăn ngừa biến chứng, giảm tỷ lệ tử vong, đồng thời hạn chế các tác dụng phụ của thuốc,” BS.CKI Hoàng Thị Thơ nhấn mạnh.
Mai Liên