Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh lý nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người như các bệnh về tim mạch, hô hấp,… trong đó có ung thư.
25% tổng số ca tử vong do ung thư trên toàn cầu có sử dụng thuốc lá. Đối với nam giới, sử dụng thuốc lá có liên quan đến 92% ung thư khí quản, phế quản và phổi; đối với phụ nữ, tỷ lệ liên quan này là 62%.
Người hút thuốc có khả năng mắc ung thư phổi trong suốt cuộc đời cao hơn tới 22 lần so với người không hút thuốc. Những người không sử dụng thuốc lá nhưng tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động tại nhà, nơi làm việc hoặc ở những nơi công cộng khác cũng có nguy cơ mắc các bệnh về phổi cao hơn, bao gồm các bệnh về đường hô hấp mãn tính và ung thư phổi.
Những người sử dụng cả rượu và thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư khoang miệng, hầu họng, thanh quản và thực quản cao gấp 5 lần so với những người chỉ sử dụng rượu hoặc thuốc lá. Đối với những người sử dụng nhiều, nguy cơ này cao hơn tới 30 lần.
Tại Việt Nam, mặc dù tỷ lệ hút thuốc lá giảm nhưng Việt Nam vẫn là một trong 15 nước có tỷ lệ hút thuốc cao trên thế giới, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong do các bệnh từ thuốc lá gây ra, trong đó có ung thư.
Chi Đoàn Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai triển khai treo bảng phòng, chống tác hại thuốc lá trong khuôn viên cơ quan.
Vì sao hút thuốc lá gây ung thư
Trong khói thuốc lá có khoảng 70 chất có tính chất gây ung thư, ví dụ như hợp chất thơm có vòng đóng Benzopyrene hay các Nitrosamine. Các hoá chất này tác động lên tế bào bề mặt của đường hô hấp gây nên tình trạng viêm mạn tính, phá huỷ tổ chức, biến đổi tế bào dẫn đến dị sản, loạn sản rồi ác tính hoá.
Các chất này có nhiều trong khói thuốc lá điếu truyền thống và cả trong các sản phẩm thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng).
Các bệnh ung thư liên quan đến hút thuốc lá
Các loại ung thư thường gặp có liên quan đến hút thuốc lá bao gồm:
Ung thư phổi: Trên thế giới tỉ lệ mắc ung thư phổi tăng khá nhanh và có sự liên quan mật thiết với việc hút thuốc. Phụ nữ hút thuốc có nguy cơ bị mắc ung thư phổi cao gấp 10 lần so với những người không hút thuốc. Với nam giới hút thuốc, nguy cơ mắc bệnh cao hơn gấp đôi, từ 12,2 lên tới 25 lần. Tại Việt Nam, theo thống kê tại Bệnh viện K, hơn 90% những người mắc ung thư phổi là người sử dụng thuốc lá.
Ung thư thanh quản: Thanh quản tiếp xúc trực tiếp với chất sinh ung thư trong khói thuốc lá. Những người hút thuốc từ 30 đến 39 năm có nguy cơ mắc ung thư thanh quản cao gấp 12 lần so với người không hút thuốc. Những người hút từ 40 năm trở lên có nguy cơ mắc ung thư thanh quản gấp 14 lần so với những người không hút thuốc.
Ung thư hầu, miệng: Các dẫn chất trong khói thuốc lá có chứa các chất thúc đẩy sự phát triển ung thư trong khoang miệng. Nguy cơ mắc ung thư khoang miệng ở nam giới có hút thuốc lá cao hơn 27 lần so với nam giới không hút thuốc lá.
Ung thư thực quản: Với đầy đủ các bằng chứng từ nghiên cứu dịch tễ học, y sinh học và thực nghiệm các nhà khoa học Hoa Kỳ đã kết luận hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ra ung thư thực quản.
Ung thư tụy: Các nghiên cứu cho thấy người sử dụng nhiều thuốc lá nguy cơ mắc ung thư tụy cao hơn người không bao giờ hút thuốc từ 3 đến 5 lần. Nguy cơ này giảm đi ở những người đã cai thuốc lá.
Ung thư bàng quang và ung thư thận: Hút thuốc lá có thể gây ra tới 30% đến 40% các trường hợp ung thư bàng quang. Nguy cơ mắc ung thư thận ở những người hút thuốc cao hơn người không hút thuốc có thể tới 5 lần.
Ung thư cổ tử cung: Có mối quan hệ nhân quả giữa hút thuốc lá và ung thư cổ tử cung. Nguy cơ mắc ung thư tử cung ở người hút thuốc có thể cao gấp 5 lần người không hút thuốc. Nguy cơ mắc giảm sau khi cai thuốc.
Ung thư dạ dày: Nhiều nghiên cứu dịch tễ học đã báo cáo tỷ lệ chết và mắc ung thư dạ dày cao hơn ở nhóm những người hút thuốc. Từ năm 2002, các nhà khoa học thuộc trung tâm nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) đã kết luận rằng có đủ bằng chứng chứng tỏ hút thuốc lá có quan hệ nhân quả với ung thư dạ dày.
Các loại ung thư thường gặp có liên quan đến hút thuốc lá.
Bên cạnh gây ung thư và các bệnh khác làm ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Hút thuốc lá còn gây ra các tổn thất kinh tế đối với gia đình và xã hội. Những tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm, tổn thất do cháy nổ, ô nhiễm môi trường.
Do đó, để bảo vệ sức khỏe của chính bạn và những người xung quanh, góp phần an sinh xã hội, kinh tế và sự phát triển bền vững của đất nước hãy bỏ thuốc lá ngay từ hôm nay.
BS.Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai