Tiếp xúc da kề da là phương pháp trẻ được lau khô và đặt nằm sấp trực tiếp lên ngực trần của mẹ sau khi sinh, đầu trẻ nằm nghiêng giữa hai bầu vú, ngực áp vào ngực mẹ, tay để sang hai bên, cả hai đều đắp chăn ấm và kéo dài ít nhất 90 phút sau sinh.
Da kề da là một trong 6 bước chăm sóc thiết yếu bà mẹ, trẻ sơ sinh trong và ngay sau đẻ theo Quyết định số 4673/QĐ-BYT của Bộ Y tế ngày 10 tháng 11 năm 2014, 6 bước trên bao gồm: lau khô ủ ấm, da kề da; tiêm bắp 10 đơn vị oxytocin; kẹp và cắt dây rốn muộn; kéo dây rốn có kiểm soát; xoa đáy tử cung 15 phút/lần trong 2 giờ đầu sau sinh; hỗ trợ cho trẻ bú sớm hoàn toàn.
Phương pháp da kề da mang lại nhiều lợi ích cho cả mẹ và bé
Dưới đây là một số lợi ích chính từ phương pháp da kề da ngay sau sinh:
Đối với mẹ
Da kề da giúp kích thích cơ thể mẹ giải phóng nhiều hormone oxytocin, có tác dụng tạo ra một loạt biến đổi tích cực cho mẹ như mẹ cảm thấy hạnh phúc hơn, sữa về nhiều hơn, giảm nguy cơ trầm cảm sau sinh, rút ngắn thời gian phục hồi, giảm huyết áp, tăng khả năng chịu đau,… Các bà mẹ cũng cảm thấy dễ dàng cho con bú mẹ hơn trong những tháng đầu sau sinh, thời gian cho bú cũng lâu hơn.
Tiếp xúc da kề da ngay từ những phút đầu sau khi sinh giúp tăng sự tương tác sớm giữa mẹ và con, giúp tăng tình cảm gắn kết giữa hai mẹ con, bé cảm nhận được hơi ấm của mẹ và mẹ cũng cảm thấy yêu thương con nhiều hơn.
Sản phụ được hướng dẫn thực hiện phương pháp da kề da ngay sau sinh thường tại Khoa Sản, Bệnh viện Đa khoa Thống Nhất – Đồng Nai.
Đối với bé
Tăng cường hệ miễn dịch
Khi da bé tiếp xúc trực tiếp với da mẹ sẽ tạo điều kiện cho bé tiếp xúc với nhiều vi khuẩn quen thuộc từ da của mẹ. Điều này không hề có hại mà lại có lợi vì bé đã nhận được kháng thể chống lại những vi khuẩn này từ khi còn trong bụng mẹ. Việc tiếp xúc da kề da với mẹ sẽ giúp bé bổ sung thêm nhiều kháng thể có lợi, giúp bé “làm quen” và thích nghi dần với môi trường bên ngoài, đặc biệt đối với các bé sinh mổ, không có cơ hội tiếp xúc với các vi khuẩn có lợi ở bộ phận sinh dục của mẹ.
Ổn định thân nhiệt, nhịp tim, nhịp thở và đường huyết
Trẻ sơ sinh sống trong bụng mẹ với nhiệt độ ấm hơn môi trường bên ngoài. Sau sinh, trẻ dễ bị lạnh do tiếp xúc với môi trường có nhiệt độ thấp hơn. Chính vì thế, việc duy trì thân nhiệt là điều vô cùng quan trọng với trẻ sơ sinh. Trên cơ thể mẹ, ngực là vị trí ấm hơn nhiều so với những vùng khác. Khi bé được da kề da với mẹ, chỉ vài phút sau, ngực mẹ sẽ tự điều chỉnh để làm ấm hoặc làm mát tùy theo nhu cầu của bé. Tiếp xúc da kề da cũng giúp cơ thể bé học cách tự điều chỉnh, giữ ổn định các chỉ số sinh học cơ bản như nhịp tim, nhịp thở, huyết áp và đường máu sao cho phù hợp với môi trường sống mới.
Giúp bé bú mẹ sớm và lâu dài
Tiếp xúc da kề da giúp bé bắt đầu thực hiện hành vi tìm vú bản năng của một đứa trẻ mới sinh. Bé sẽ sớm biết cách ngậm vú và ngậm chính xác hơn thay vì sau sinh luôn bị quấn chặt trong tã. Bên cạnh đó, việc tiếp xúc da kề da với con cũng giúp người mẹ tăng sản xuất sữa, đảm bảo bé luôn có đủ sữa để bú lâu dài.
Giảm khóc, giảm căng thẳng
Kết quả nghiên cứu Cochrane phân tích gộp 34 thử nghiệm lâm sàng trên 2177 cặp mẹ con về tiếp xúc da kề da cho thấy các trẻ được tiếp xúc trực tiếp da kề da với mẹ ngay sau sinh thì ít khóc hơn so với các trẻ được nhân viên y tế chăm sóc, các bà mẹ cũng cảm thấy dễ dàng cho con bú mẹ hơn trong những tháng đầu sau đẻ, thời gian cho bú cũng lâu hơn.
Tạo điều kiện cho sự phát triển tối ưu của não
Khi mới chào đời, não của bé chưa hoàn thiện và kích thước chỉ bằng 1/4 so với người lớn. Việc tiếp xúc da kề da đòi hỏi nhiều cơ quan cảm giác tham gia nên nó hỗ trợ phát triển các đường dẫn truyền thần kinh, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện não bộ. Bên cạnh đó, tiếp xúc da kề da với mẹ giúp bé dễ chìm vào giấc ngủ và ngủ sâu hơn. Trong khi giấc ngủ sâu lại đóng vai trò quan trọng giúp thúc đẩy quá trình trưởng thành của não.
Ngoài ra, tiếp xúc da kề da ngay sau sinh còn giúp kích thích hệ tiêu hóa của trẻ, giúp trẻ tăng cân khỏe mạnh, bảo vệ trẻ khỏi tác hại của việc tách mẹ,…
Không những thế, tiếp xúc da kề da ngay sau sinh còn mang lại lợi ích đối với gia đình và xã hội, vì giúp giảm chi phí y tế về bệnh tật nếu trẻ được nuôi bằng sữa mẹ; giảm chi phí nằm viện, phục hồi sức khỏe mẹ từ việc rút ngắn thời gian hồi phục;…
Chính vì những lợi ích tuyệt vời trên, phương pháp da kề da là một trong 6 bước chăm sóc thiết yếu bà mẹ, trẻ sơ sinh trong và ngay sau đẻ được Bộ Y tế khuyến cáo áp dụng.
BS.Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai