Bệnh tim mạch không còn là “căn bệnh của tuổi già” khi ngày càng có nhiều người trẻ dưới 40 tuổi phải nhập viện cấp cứu. Thực trạng đáng báo động này bắt nguồn từ lối sống hiện đại thiếu lành mạnh và tâm lý chủ quan của người trẻ, khiến hệ tim mạch của người trẻ đang ngày càng “già hóa”. Theo các bác sĩ, để phòng bệnh cần thay đổi nhận thức, lối sống và chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch từ sớm.
Bệnh có xu hướng “trẻ hóa”
Theo thống kê của Bệnh viện ĐK Bình Phước, trong những năm gần đây, bệnh viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân mắc các bệnh tim mạch dưới 40 tuổi. Trong đó, có những bệnh nhân cùng một lúc mắc nhiều bệnh về tim mạch.
Một trong những trường hợp điển hình là bệnh nhân T.Q.H. (22 tuổi, ngụ xã Tân Khai, tỉnh Đồng Nai), nhập viện trong tình trạng mệt mỏi, tim đập nhanh, vã mồ hôi. Qua thăm khám và thực hiện các cận lâm sàng cần thiết, bệnh nhân được chẩn đoán viêm cơ tim, kèm theo rối loạn chuyển hóa lipid và rối loạn lo âu. Bệnh nhân H. cho biết, bản thân cứ nghĩ bệnh tim chỉ gặp ở người lớn tuổi, không ngờ mình mới ngoài 20 lại mắc phải.
TS.BS Lê Thanh Hùng siêu âm tim cho một bệnh nhân tại Bệnh viện ĐK Bình Phước.
Hay như bệnh nhân L.V.L. (38 tuổi, ngụ xã Đồng Phú, tỉnh Đồng Nai) nhập viện với tình trạng yếu liệt nửa người và được chẩn đoán đột quỵ.
Một bệnh nhân khác là anh Đ.L. (40 tuổi, ngụ xã Phú Riềng, tỉnh Đồng Nai), nhập trong tình trạng đau ngực nhiều và được chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp.
TS.BS Lê Thanh Hùng, Trưởng khoa Tim mạch - Lão học, Bệnh viện ĐK Bình Phước cho biết, nếu trước đây, bệnh tim mạch thường gặp chủ yếu ở người trên 60 tuổi, thì nay đã bắt đầu “trẻ hóa”, xuất hiện ở độ tuổi 30 - 40, thậm chí dưới 30 tuổi. Nhiều bệnh nhân trẻ đến viện sau nhiều ngày chịu đựng các cơn đau ngực, nhưng chủ quan cho rằng chỉ là do mệt mỏi hoặc rối loạn tiêu hóa. Việc chậm trễ trong thăm khám, chẩn đoán có thể khiến cơ tim bị tổn thương không hồi phục, thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được xử trí kịp thời.
“Chúng ta đang chứng kiến một thế hệ trẻ có hệ tim mạch “lão hóa sớm”. Điều đáng lo là đa số người trẻ không nhận biết nguy cơ cho đến khi biến cố xảy ra. Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Hiện nay, mỗi năm tại Việt Nam có hàng trăm ngàn ca tử vong do bệnh tim mạch gây ra, đặc biệt là bệnh nhồi máu cơ tim cấp” - TS.BS Hùng nói.
Theo TS.BS Hùng, chính lối sống công nghiệp là yếu tố quan trọng góp phần đẩy nhanh quá trình “lão hóa” hệ tim mạch ở người trẻ. Các thói quen sinh hoạt hàng ngày hiện nay đang âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch như ít vận động, ngồi lâu liên tục do tính chất công việc hoặc học tập. Chế độ ăn mất cân đối, tiêu thụ quá nhiều thức ăn nhanh, ăn quá nhiều chất ngọt, chất béo và muối. Thức khuya kéo dài, sử dụng nhiều rượu bia, hút thuốc lá, stress mạn tính do áp lực công việc, học tập, đời sống xã hội. Tiếp xúc môi trường ô nhiễm, đặc biệt là khói bụi và chất độc không khí. Sử dụng thực phẩm độc hại, lạm dụng chất kích thích, bao gồm cả ma túy tổng hợp. Đó là các yếu tố làm tăng nguy cơ tim mạch nghiêm trọng ở người trẻ hiện nay.
Thay đổi nhận thức, phòng ngừa bệnh tim mạch từ sớm
Dù yếu tố di truyền là điều không thể thay đổi, tuy nhiên bệnh tim mạch hoàn toàn có thể phòng ngừa được, nếu mỗi người chủ động xây dựng lối sống lành mạnh và duy trì thói quen thăm khám sức khỏe định kỳ.
Theo TS.BS Hùng, hiện tâm lý chủ quan vẫn còn phổ biến ở nhiều người trẻ và không ít người cho rằng, bệnh tim là chuyện của tuổi già. Nhưng thực tế, nhiều ca nhồi máu cơ tim và đột quỵ hiện nay xảy ra ở người 30-40 tuổi. Đã đến lúc cần thay đổi nhận thức và chủ động phòng ngừa bệnh tim mạch từ sớm.
Đó là, cần tăng cường vận động thể chất, dành ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần để tập luyện. Các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội hoặc đạp xe có tác dụng cải thiện chức năng tim, giảm huyết áp và điều hòa nhịp tim.
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế tiêu thụ đường, muối và chất béo. Ưu tiên rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc trong khẩu phần ăn hằng ngày. Tránh xa các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, kể cả thuốc lá điện tử, vì đây là những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tổn hại hệ tim mạch và cần được loại bỏ khỏi lối sống hàng ngày. Tránh thức khuya, ngủ đủ giấc, tránh stress, nghỉ ngơi hợp lý.
Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt quan trọng với những người có yếu tố nguy cơ như thừa cân béo phì, căng thẳng kéo dài, tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp hoặc đái tháo đường.
Đối với những người đã có bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh mạch vành... thì cần tuân thủ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ để phòng ngừa các biến cố tim mạch như: đột quỵ, nhồi máu cơ tim cấp. Đặc biệt, không được tự điều trị bằng các thuốc không rõ nguồn gốc.
“Phòng bệnh và tầm soát là hai yếu tố không thể tách rời. Phòng ngừa giúp làm giảm nguy cơ khởi phát bệnh thông qua việc điều chỉnh lối sống và loại bỏ các yếu tố nguy cơ, cũng như tuân thủ dùng thuốc. Tầm soát định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường ngay cả khi chưa có triệu chứng, từ đó can thiệp kịp thời, giúp giảm nguy cơ phát bệnh cũng như các biến cố nghiêm trọng có thể xảy ra” - TS.BS Hùng nói.
Thanh Quyết