Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm gây dịch lây qua đường hô hấp do vi rút sởi gây nên. Đến nay, bệnh sởi vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo số ca bệnh sởi đang gia tăng khắp châu Âu trong năm thứ hai liên tiếp và sẽ sớm vượt quá con số được ghi nhận vào năm 2023, đồng thời kêu gọi các nước tăng cường nỗ lực tiêm chủng. Theo dữ liệu của WHO, tại khu vực châu Âu, số ca mắc bệnh năm 2023 là hơn 300.000 ca, tăng hơn 30 lần so với năm 2022. Trong 3 tháng đầu năm 2024, tổng cộng có hơn 56.600 ca mắc bệnh sởi và 4 trường hợp tử vong đã được ghi nhận tại 45 trong số 53 quốc gia thành viên thuộc WHO khu vực châu Âu. Tại Việt Nam từ đầu năm 2024 đến giữa tháng 04 ghi nhận 130 ca mắc sởi, tăng 1,4 lần so với cùng kỳ năm 2023.
Bệnh sởi có biểu hiện đặc trưng là sốt, viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc và phát ban. Bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như mù lòa, tiêu chảy cấp, viêm phổi, viêm não,…có thể dẫn đến tàn phế, tử vong đặc biệt ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng, mắc HIV/AIDS hoặc các bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Phụ nữ mang thai bị mắc bệnh sởi cũng có thể gây ra sảy thai, đẻ non.
Tiêm vắc xin phòng sởi cho trẻ tại CDC Đồng Nai.
Đối tượng nguy cơ cao mắc bệnh sởi
Tất cả những người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh. Tại Việt Nam, nhóm có nguy cơ cao mắc sởi là trẻ nhỏ dưới 9 tháng tuổi không có miễn dịch từ mẹ truyền sang và chưa đến tuổi tiêm vắc xin; người đã tiêm vắc xin phòng sởi nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch; những người chưa mắc sởi hoặc tiêm vắc xin phòng sởi trước đây.
Việc ngừng cung cấp dịch vụ tiêm chủng do bất kỳ nguyên nhân nào, sống ở nơi có mật độ dân số quá đông cũng là những yếu tố làm tăng cao nguy cơ mắc sởi.
Hiện nay, tại Việt Nam nói chung và Đồng Nai nói riêng, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 trong thời gian qua và việc gián đoạn cung ứng các vắc xin trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) năm 2023 đã tác động đến tỷ lệ tiêm chủng các vắc xin cho trẻ em trên toàn quốc, trong đó có vắc xin sởi. Nhiều trẻ chưa được tiêm vắc xin phòng sởi đủ số mũi và đúng lịch trong những năm gần đây là yếu tố nguy cơ gây bùng phát bệnh sởi.
Bên cạnh đó, Đồng Nai là một tỉnh có nhiều khu công nghiệp, mật độ dân số lớn, tình trạng dân di biến động cao làm tăng nguy cơ xảy ra dịch sởi và gây ra nhiều khó khăn trong việc kiểm soát nếu xảy ra dịch. Do đó, người dân cần nâng cao cảnh giác, thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh sởi.
Tiêm vắc xin sởi là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất
Đến nay, tiêm vắc xin sởi vẫn là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Theo WHO, tiêm phòng sởi đã ngăn ngừa 57 triệu ca tử vong trên thế giới trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2022; tiêm chủng đã giúp giảm số ca tử vong do bệnh sởi ước tính từ 761.000 ca vào năm 2000 xuống còn 136.000 ca vào năm 2022.
Để chủ động phòng bệnh sởi, các bậc phụ huynh cần đưa con em từ 9 tháng tuổi chưa tiêm vắc xin sởi hoặc từ 18 tháng tuổi chưa tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi đến trạm y tế xã, phường để tiêm vắc xin phòng sởi.
Cần tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi vì bệnh sởi có tính lây truyền cao, chỉ có thể cắt đứt được sự lây truyền của bệnh trong cộng đồng khi đạt được >95% tỷ lệ miễn dịch bảo vệ đặc hiệu trong cộng đồng. Nếu trẻ được tiêm một mũi vắc xin sởi lúc 9 - 11 tháng tuổi, chỉ có 80-85% trẻ có đáp ứng miễn dịch. Nếu trẻ được tiêm thêm mũi vắc xin sởi thứ hai lúc 18 tháng tuổi thì tỷ lệ bảo vệ là 90-95%. Sau khi trẻ được tiêm đủ 2 mũi vắc xin theo lịch tiêm chủng hoặc sau khi trẻ mắc sởi thì trẻ sẽ có miễn dịch có thể bền vững suốt đời.
Bên cạnh đó, để phòng bệnh sởi người dân cần thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh cá nhân như rửa tay thường xuyên, vệ sinh thân thể, vệ sinh đường mũi, họng, mắt hàng ngày. Hạn chế tiếp xúc với người mắc sởi hoặc nghi ngờ mắc sởi.
Khi có các biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh sởi như sốt, phát ban và kèm theo ho hoặc chảy nước mũi cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám, điều trị kịp thời, phòng biến chứng nặng xảy ra.
BS.Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai