Hiện nay, tại Đồng Nai nói riêng và khu vực miền Nam nói chung đang vào thời điểm giao mùa nắng – mưa, nhiệt độ và độ ẩm không khí thay đổi thất thường, các bệnh hô hấp ở trẻ em gia tăng, trong đó có bệnh hen phế quản.
Hen phế quản (HPQ) là bệnh hô hấp mạn tính thường gặp nhất ở trẻ em. Tỷ lệ trẻ em mắc bệnh HPQ cao gấp đôi người lớn (10% so với 5%). Bệnh nếu không được chẩn đoán, điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như: suy hô hấp, tràn khí màng phổi,… thậm chí có thể tử vong.
Yếu tố nguy cơ gây hen phế quản
Bệnh biến đổi theo mùa, nặng khi tiếp xúc yếu tố nguy cơ hoặc thay đổi thời tiết. Các yếu tố nguy cơ chính gây bệnh HPQ gồm:
Tiếp xúc với dị nguyên: Các dị nguyên như bụi, lông chó, mèo, phấn hoa, khói bếp, khói thuốc, thời tiết thay đổi thất thường, lạnh ẩm và các vi sinh vật có trong không khí (vi khuẩn, vi rút, nấm mốc) đều có thể là một trong các yếu tố nguy cơ gây HPQ hoặc làm tái phát bệnh HPQ.
Yếu tố di truyền: Người bị HPQ có thể do di truyền, trong gia đình cũng có người mắc HPQ hay các bệnh dị ứng như mề đay, mẩn ngứa, dị ứng thời tiết, viêm mũi dị ứng theo mùa, đặc biệt là bố, mẹ hoặc cả hai có bệnh HPQ thì tỷ lệ con cái mắc cũng cao.
Yếu tố cơ địa: Nhiều trường hợp trẻ bị bệnh HPQ là do cơ địa. Có khoảng từ 30-60% trẻ em bị chàm sữa sau này có thể bị HPQ. Các trẻ đã bị viêm mũi dị ứng, viêm phế quản co thắt, thể trạng tăng tiết dịch, dị ứng thức ăn (tôm, cua, ếch,…) cũng nhiều khả năng bị mắc bệnh HPQ.
Bệnh nhân hen phế quản đang xông khí dung tại Khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai.
Trên lâm sàng, HPQ biểu hiện với các triệu chứng như thở khò khè, khó thở, nặng ngực và ho. Cần nghi ngờ trẻ mắc bệnh HPQ khi trẻ bị ho tái đi tái lại nhiều lần (đặc biệt là ho về đêm), khò khè, khó thở xuất hiện hay nặng hơn khi trẻ tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ. Ở trẻ dưới 2 tuổi, cần nghĩ đến hen khi trẻ bị khò khè tái phát liên tục 3 lần, ngay cả khi trong gia đình không có ai bị hen, dị ứng.
Chăm sóc trẻ mắc HPQ đúng cách thời điểm giao mùa
Thời điểm giao mùa, nhiệt độ và độ ẩm không khí thay đổi trẻ em rất dễ mắc HPQ hoặc khởi phát cơn hen nếu không được chăm sóc cẩn thận. Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, tránh mắc HPQ ở những trẻ khỏe mạnh và tránh bùng phát các đợt cấp ở trẻ đã mắc HPQ mạn tính cần thực hiện một số lưu ý sau trong quá trình chăm sóc trẻ hàng ngày. Cụ thể:
Không nuôi động vật (chó, mèo,…) trong nhà, thường xuyên diệt gián. Không hút thuốc lá trong nhà và ở nơi gần trẻ. Không để những chất nặng mùi (chất tẩy rửa) trong nhà. Tránh dùng các loại thuốc xịt như nước hoa xịt phòng, thuốc xịt muỗi, côn trùng. Hạn chế cho trẻ tiếp xúc nhang khói.
Nơi ngủ của trẻ cần được dọn dẹp sạch sẽ, ngăn nắp, không nên trải thảm lông. Thường xuyên giặt khăn trải giường và chăn gối bằng nước nóng, phơi khô ngoài nắng. Không nên cho trẻ chơi thú nhồi bông cũng như không cho động vật vào nơi trẻ ngủ.
Dùng cửa sổ (đóng hay mở) để duy trì không khí sạch và trong lành. Hàng ngày nên cho trẻ vui chơi ngoài trời, nơi thoáng khí. Tránh hoạt động thể lực cường độ cao ngoài trời khi thời tiết lạnh hoặc độ ẩm thấp; tránh môi trường đông người trong những đợt vi rút gây bệnh hô hấp đang lây lan.
Hạn chế cho trẻ ăn thực phẩm dễ gây dị ứng làm khởi phát cơn hen như: hải sản, cua, ốc, thịt động vật rừng,… Tuyệt đối tránh ăn những thức ăn đã biết gây dị ứng cho trẻ.
Tiêm phòng cúm cho trẻ mỗi năm một lần nhằm giảm các đợt cấp hen.
Cha mẹ và người chăm sóc trẻ cũng cần lưu ý, khi trẻ có các dấu hiệu khởi phát bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh HPQ cần được đưa đi khám chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Cần phải tuân thủ đúng hướng dẫn của thầy thuốc, tái khám đúng hẹn và không bao giờ được tự ý ngưng thuốc ngay cả khi trẻ có vẻ đã tốt hơn.
BS.Hồ Thị Hồng
CDC Đồng Nai